WhatsApp-buurtpreventie kan de veiligheidsbeleving van deelnemers ondermijnen, blijkt uit onderzoek van Hogeschool Inholland. Toch worden WhatsApp-buurtpreventie en andere apps die op veiligheid gericht zijn nog steeds breed gefaciliteerd door veel gemeenten, terwijl de effecten betwijfelbaar zijn. Gewone buurtapps zijn beter voor de veiligheidsbeleving.
Gecoördineerde WhatsApp-buurtpreventie door gemeentes op wijkniveau werkt vaak averechts. Uit eigen onderzoek blijkt dat deelnemers aan groepen voor WhatsApp-buurtpreventie zich onveiliger voelden dan niet-deelnemers. Op de vraag ‘voelt u zich weleens onveilig in uw buurt?’ antwoordden de bewoners die niét in de appgroep zitten vaak ‘nooit’ en ook gaven ze een de veiligheid in de buurt een hoger rapportcijfer. Doordat in deze WhatsApp-buurtpreventiegroepen vooral verontrustende berichten gedeeld worden, lijken ze de veiligheidsbeleving van deelnemers juist te ondermijnen.
Mensen kunnen snel als verdacht worden gezien, simpelweg vanwege hun afkomst of uiterlijk.
Voor de veiligheidsbeleving van buurtbewoners is het van belang dat er ook andere dingen gedeeld worden die de buurtcohesie vergroten, en dat mensen het idee hebben dat ze de veiligheidsuitdagingen het hoofd kunnen bieden. Dat gebeurt vaak niet in WhatsApp-buurtpreventiegroepen. Gewone buurtappgroepen doen dat wel: daarin gaat het ook over het Halloween-straatfeest, boormachines lenen en verloren schildpadden. Dat vergroot de onderlinge verbinding en daarmee ook de veiligheidsbeleving.
Toch faciliteren gemeenten nog steeds vaak WhatsApp-buurtpreventie en andere apps die op veiligheid gericht zijn worden. Een buurt wordt ook zelden echt veiliger door deze appgroepen, terwijl er ook bij-effecten kunnen optreden zoals het ondermijnen van het veiligheidsgevoel, polarisatie en discriminatie. Mensen kunnen snel als verdacht worden gezien, simpelweg vanwege hun afkomst of uiterlijk. De keerzijde van alert-zijn op verdachte situaties is daarnaast dat het een sfeer creëert van wantrouwen en wij-zij denken: wij, de oplettende bewoners die zich moeten verdedigen tegenover zij, de dreigingen van buitenaf.
WhatsApp-buurtpreventie is niet verkeerd, maar alleen als het door bewoners zelf wordt opgezet of als er een direct, urgent probleem is: een inbraakgolf bijvoorbeeld. Als gemeenten initiatieven ondersteunen is dat prima, maar het liefst gewone buurtapps waarvoor burgers zelf het initiatief nemen. In plaats van klakkeloos alle WhatsApp-buurtpreventiegroepen te faciliteren, kunnen gemeenten hun middelen beter steken in vergroten van de positieve veiligheid in de buurt en initiatieven die het vertrouwen in elkaar en de buurt versterken zoals buurttuinen, straatfeesten of jongerencentra.
Jossian Zoutendijk MSc is criminoloog en onderzoeker bij het lectoraat Publiek Vertrouwen in Veiligheid en Toegankelijkheid van het Recht bij hogeschool InHolland. Jossian.zoutendijk@inholland.nl.
Geef een reactie