Aanvaardbaar alternatief
De manier waarop de politie het eerste contact legt, kan erg bepalend zijn voor het verdere verloop van een situatie. Dit geldt voor de opvolging van alle meldingen die bij de politie binnenkomen. In geval van meldingen aangaand verward gedrag is het echter extra belangrijk aandacht te besteden aan een goed eerste contact. Personen met verward gedrag reageren vaak net even anders dan je zou verwachten. Bovendien kan een situatie met verward gedrag makkelijk ontsporen: alleen al de aanblik van het uniform kan voor een persoon
in verwarde toestand extra stress en weerstand oproepen.
Handreikingen
Theo Hazelhof en Tejo Verdonschot schreven een handleiding voor de basispolitiezorg, gericht op het omgaan met mensen met problematisch gedrag waaraan een psychische ziekte of persoonlijkheidsstoornis ten grondslag ligt. In afzonderlijke hoofdstukken komen verschillende oorzaken van problematisch gedrag aan de orde, zoals psychose, schizofrenie, delier, angst- en stemmingsstoornissen, borderline en anti-sociale persoonlijkheidsstoornis. In de afsluitende hoofdstukken is er speciale aandacht voor dementie en autisme. In het boek worden deze en andere ziektebeelden geduid en helder beschreven, zodat het ook voor de leek duidelijk is wat de oorzaken en uitingsvormen zijn. Na een uitleg per ziektebeeld zetten de auteurs uiteen hoe de patiënt met een bepaalde aandoening de wereld beleeft en tot welk probleemgedrag dat kan leiden. Vervolgens is er per aandoening een stappenplan, aan de hand waarvan de politie kan komen tot een goed eerste contact.
Ook al zijn de stappenplannen gesplitst per aandoening, ze komen op hetzelfde neer. Zo wordt steeds geadviseerd te beginnen met het geven van je naam, te vragen wat er aan de hand is, begrip te tonen voor de situatie en deze vervolgens in te kaderen door aan te geven wat je komt doen: samen zoeken naar een oplossing. Afhankelijk van de oorzaak van het problematische gedrag kan de politie meer of minder stellend en sturend in het contact zijn.
Hazelhof is psycholoog en Verdonschot is psychiatrisch verpleegkundige (SPV-er). Laatstgenoemde was ruim tien jaar werkzaam bij de spoedeisende psychiatrie/crisisdienst. De auteurs hebben ruime kennis en ervaring in de omgang met personen met verward gedrag opgedaan en delen dit met de lezer. Het is merkbaar dat ze geen politiële achtergrond hebben: het boek sluit niet helemaal aan op de wereld van de politie qua taalgebruik (‘inbewaringstelling door de politie’), en qua wat de auteurs denken nog bij te dragen aan informatie over het omgaan met geweld, betreden van territorium en de benadering van gewelddadige personen. Hier is de politie de expert en hebben Hazelhof en Verdonschot niet veel nieuws te vertellen. Maar wie in staat is daar doorheen te lezen, vindt in het boek waardevolle handreikingen voor het omgaan met personen met verward gedrag.
Opmerkingen
Het is onwenselijk dat de politie diagnoses stelt. Maar ook zonder zover te gaan, maakt de informatie uit het boek het wel mogelijk de oorzaak van het verwarde gedrag in te schatten waardoor de belevingswereld en eventuele reactie van een persoon met verward gedrag wordt begrepen en beter valt in te schatten. Meer begrip leidt tot minder angst in de omgang met verwarde personen en meer geduld, wat in veel gevallen positieve invloed heeft op de situatie.
In het boek staat een code waarmee je toegang krijgt tot een digitale versie van de handleiding. Daarin staan links waarmee je filmpjes kunt bekijken van goede en slechte werkwijzen in het contact met mensen met verward gedrag. Het maakt nog eens duidelijk hoe snel situaties onnodig uit de hand kunnen lopen. Hoewel de bedoeling van de filmpjes evident is, bieden zelfs de voorbeelden van ‘juiste’ werkwijzen input voor een mooie groepsdiscussie: is wat als ‘goed’ is bestempeld nu echt altijd zo begripvol en wordt er bijvoorbeeld wel voldoende gelet op de eigen veiligheid? Ik vind van niet. De handleiding is merkbaar een aantal jaren oud: personen met verward gedrag gaan nog te vanzelfsprekend mee in de politieauto naar het bureau om te worden opgehouden in de cel. Ook wordt nergens gesproken over de Crisiskaart. Maar de tips met betrekking tot het eerste contact en de verdere omgang met personen met verward gedrag blijven van waarde, want deze zijn tijdloos. De handleiding kan dan ook zeker helpen bij herkenning van verward gedrag en een juiste eerste benadering. Omdat personen in verwarde toestand sterk reageren op non-verbaal gedrag, kan de handleiding geen vervanging zijn voor een cursus met rollenspel. Maar voor wie de gelegenheid niet heeft een dergelijke cursus te volgen, biedt de handleiding een aanvaardbaar alternatief.
T. Hazelhof, T. Verdonschot (2011, 2015), Omgaan met problematisch gedrag. Een handleiding voor de basispolitiezorg, Sdu Uitgevers, 156 pagina’s, ISBN 978 90 352 4808 3.
Geef een reactie