Politiewerk is mensenwerk

Themanummer over de politie in de informatiesamenleving

Eind deze maand verschijnt er weer een nieuw nummer van het Tijdschrift voor de Politie.

We plaatsen hierbij de bijdrage van de hoofdredacteur Jaco van Hoorn

Mensen lijken een ondergeschikte factor te worden.

De samenleving informatiseert en digitaliseert in razend tempo We zien het, wereldwijd. De ontwikkelingen zijn nauwelijks bij te houden.

Dat vraagt – ook voor de politie – doordachte ontwikkeling van strategie. De commissie Schneiders zegt dat de landelijke eenheid – en dus het hele korps – grote aanpassingen moet doen om niet verder achter te lopen. In dit nummer kunt u lezen dat informatisering en digitalisering grote mogelijkheden biedt. Maar ook risico’s kent, niet in de laatste plaats op ethisch gebied.

De ontwikkeling heeft grote invloed op de politieorganisatie. Werkprocessen worden anders en informatie is ook bij de politie ‘het nieuwe goud’. Het besef wordt sterker dat daardoor ook het vak en het vakmanschap verandert.

Tegelijkertijd is er de vraag wat digitalisering betekent voor de taak van politie. Politie in Ontwikkeling voegde veel eerder aan de geografische oriëntatie een nodale oriëntatie toe, een gerichtheid op stromen en knooppunten. Het aandachtsgebied breidt zich verder uit, nu naar het virtuele domein. Het recente working-paper Politie in een veranderende samenleving van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid beschrijft ‘het vrij algemene gevoel dat er nauwelijks wordt gehandhaafd op het internet, dat het internet underpoliced is’. Daar ligt een taak voor de politie, zo lijkt de WRR te suggereren. En na het internet doemen alweer eerste contouren op van de metaverse, daarover lezen we ook in deze editie.

Het gaat dus om vragen over vakmanschap en over betekenis en effect van politiewerk. Begin deze eeuw ging de politie informatiegestuurd (IGP) werken. Het denken over de betekenis van informatie kwam op gang. De enthousiastelingen zeiden: de politie is vooral een informatieverwerkend bedrijf: informatie wordt opgepikt, verwerkt, geanalyseerd, toegepast, uitgewerkt en neergelegd in documenten, waar uiteindelijk de rechtspraak hun beslissingen op baseert. Vanuit die gekozen bril is er niets tegen in te brengen. De ontwikkeling van informatisering en digitalisering gaat sindsdien verder en verder, technologisering en innovatie jagen dit verder aan.

Ik moet eerlijk zeggen dat ik me nooit volledig heb overgegeven aan het idee dat de politie vooral een informatieverwerkend bedrijf is. Alle gesprekken over de opgaves en uitdagingen die de steeds verder gaande informatisering en digitalisering met zich mee brengen, voelen bij mij ergens ‘unheimisch’ aan. Dat komt omdat het niet meer over mensen lijkt te gaan. Mensen lijken bijna een ondergeschikte factor te worden.

Eén van mijn basics is: politiewerk is mensenwerk, voor én door mensen. Voor de burgers, door politiemensen. Er is sprake van politiewerk als mensen onrecht wordt aangedaan of als mensen in de knel komen of dreigen te komen. Ook al gebeurt dat digitaal. Dan reageren politiemensen, wellicht gebruik makend van de nieuwste technieken – dat wel -, maar in the end geven politiemensen aandacht, luisteren ze en handelen ze. En dat wordt dan weer opgemerkt en gevoeld door de burgers die het aangaan. Die burgers waarderen dat er aandacht is voor hun situatie. Als het goed is, tenminste. En als het niet goed is, ligt dáár de opgave.

Een van mijn andere basics is dat politiewerk in de kern iets tijdloos heeft. Als het recht wordt getreden of als dat dreigt, als mensen ondanks alle inzet op het goede samenleven, toch in crisis of in nood komen, dan ligt er een taak voor de politie. Het blijft in de eerste plaats om mensen draaien, mensen die samen leven. Vroeger, nu en in de digitale toekomst.