Het proces Bewaken en Beveiligen moet binnen de politie beter worden geborgd. Richt het in als hoofdproces, zoals bij de Koninklijke Marechaussee het geval is, adviseren Benjamin van Gelderen en Raoel Nanhekhan.
Bij aanzienlijke staatsbelangen en grote veiligheidsrisico’s is Bewaken en Beveiligen (B&B) een effectief beschermingsmiddel. Voorbeelden zijn de persoonsbeveiliging van hoogwaardigheidsbekleders, objectbeveiliging en de inzet bij grote evenementen, herdenkingen en staatsbezoeken. De moord op advocaat Wiersum leidde tot de roep om bescherming van vertegenwoordigers van de democratische rechtsstaat. Een forse vraag die het stelsel B&B onder druk zette en die een wissel trok op de capaciteit van de politie en de KMar.
Voor de KMar is B&B, naast de grenspolitietaak en internationale en militaire politietaken, een van de drie stevig ingebedde en doorontwikkelde hoofdtaken. Het probleem is dat binnen de politie het B&B-proces nog steeds niet is ingericht als hoofdproces, zoals de gebiedsgebonden politiezorg en opsporing dat wel zijn. De ontwikkeling en inrichting van dit proces verdienen dus extra aandacht en vragen om strategische keuzes.
Bij B&B komen zowel de politie als de KMar nadrukkelijk in beeld (zie kaders op pag. 32 en 24). Om het belang van de doorontwikkeling van het vakgebied binnen de politie te onderschrijven, gaan we hieronder in op twee jonge eenheden van de politie en de KMar; de Bewakingseenheid (BE) en het eskadron Hoog Risico Beveiliging (HRB). De formalisering van de BE-neventaak vond eind 2017 plaats en de HRB bestaat sinds 2016.
KMAR
Voor een effectgeoriënteerde B&B-taakuitvoering beschikt de KMar over de volgende operationele onderdelen: de Brigade Objectbeveiliging, het eskadron Hoog Risico Beveiliging, de Gewapende Beveiliging Burgerluchtvaart (te Schiphol) en de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten. Deze eenheden worden bijgestaan door het Expertisecentrum Bewaken & Beveiligen, de tactische Sectie Bewaken & Beveiligen en het strategisch-bestuurlijke Cluster Bewaken & Beveiligen.
Inrichtingsthema’s
Wanneer de ervaringen, opgedaan uit diverse BE-inzetten van de afgelopen jaren, worden beschouwd dan is een aantal inrichtingsthema’s te onderscheiden: informatie, organisatorische factoren en mindset.
1. Informatie
Bij informatieduiding doet zich vaak het probleem voor dat er geen of beperkte informatie voorhanden is, of dat een dreigingsinschatting nog op zich laat wachten. Dit kan tot onvoldoende inzet of inzet met beperkte middelen leiden, terwijl de impact of ernst van een dreiging hoog kan zijn en juist noopt tot verdergaande tegenmaatregelen.
2. Organisatie
Vanuit organisatorisch perspectief is de afgelopen tijd sprake van een sterkere processturing op B&B, vaak via het SGBO. Afgezien van de bekwaamheden op processturing, valt op dat de inhoudelijke kennis en kunde op het vakgebied variëren. De HBB-opleiding is vooral een procesopleiding en kent nauwelijks vakkundige onderdelen. Ook kunnen vanuit organisatorisch perspectief zeggenschaps, politiekeen gezagsaspecten een rol spelen die de belangen en doelen van een inzet overstijgen. Dit kan weerslag hebben op de samenwerking tussen eenheden in het veld, welke vaak via verschillende aansturingslijnen verloopt.
Vanuit politiek optiek is veelal sprake van worsteling tussen de interne operationele aansturingslijn en het bevoegde gezag. Deze worsteling betreft de toestemming voor het zichtbaar dragen van de benodigde uitrustingsstukken en bewapening (de verschijningsvorm). Uiteraard is toestemming afhankelijk van de context en dient de verschijningsvorm passend te zijn, rekening houdend met uitstralingseffecten en proportionaliteit. De veiligheid van de politiediender mag hierbij niet in het geding komen. De perceptie van bestuurlijke besluitvormers wijkt mogelijk af van de beleving van burgers. Zo zijn de maatschappelijke ervaringen met de BE-inzet tijdens het dance-event Sensation (2016), en op diverse treinstations na buitenlandse aanslagen (2015), positief.
3. Mindset
Mindset speelt binnen de gehele veiligheidsorganisatie en is van belang voor de wijze waarop uitvoerder zich toeleggen op de taakuitvoering. B&B kan soms statisch en eentonig zijn, wat tot mentale verslapping kan leiden. Dat is vooral funest voor het onderkennen van sluimerend gevaar. B&B vergt, naast het kunnen opereren in het zwaardere geweldsspectrum, ook een mindset om subtiele afwijkingen te kunnen onderkennen of ontlokken. Tegenspraak en omdenken zijn ook van belang; anderen met een kritische blik kunnen waardevolle toevoegingen aanreiken. Een gebrek aan creativiteit werkt beperkend, temeer voorstelbaarheid bij dreigingsinschattingen tegenwoordig een grotere rol inneemt ten opzichte van voorspelbaarheid.
HRB
De HRB bestaat sinds 2016. Zij heeft als inzetcriteria: de aanwezigheid van verhoogde dreiging, de potentiële noodzaak tot optreden in het hogere geweldsspectrum, de noodzaak tot robuuste uitrusting en uitstraling en het snel op- en af kunnen schalen. Tot 2020 was het HRB-werk voornamelijk gericht op objectbeveiliging. Sinds begin 2020 behoort ook persoonsbewaking in het medium risico-segment tot de HRB-taken. Persoonsbewaking moet niet worden verward met persoonsbeveiliging in het hogere risico-segment; dan zijn de DKDB en BSB aan zet. De BSB verzorgt een aanvullende opleidingsmodule ‘persoonsbewaking’ voor de HRB-collega’s. Indien nodig verstrekt de BSB tevens coaching, red teaming, supervisie of materiële ondersteuning bij de HRB-taakuitvoering.
Leren van KMar
De lessen vanuit de HRB zijn ten eerste dat binnen het veiligheidsbestel beter kan én moet worden samengewerkt vanuit gezamenlijke veiligheidsdoelen, en een rol- en taakverdeling op basis van deskundigheid. Rol- en taakverdeling gaan idealiter gepaard met een toets op de inzetcriteria (het wat), goede afspraken over modus operandi en operationele uitvoeringsruimte (het hoe), en een exit-strategie (de end-state). Samenwerking in het veiligheidsbestel vergt duidelijke afspraken, een coöperatieve attitude, en vertrouwen. De (bestuurlijke) mindset dient voortdurend gericht te zijn op ontschotting, operationele slagvaardigheid en beoogd resultaat. Ten tweede vergen snel veranderende en hybride dreigingen een adaptief en innovatief stelsel B&B. Een heldere proces- en stelselinrichting zijn daarbij noodzakelijk.
Vernieuwende maatregelenconcepten (met de mogelijkheid tot het differentiëren in B&B-aanpak) en technologische ondersteuning dienen de B&B-professionals optimaal te equiperen. Statische onderdelen van het werk komen in aanmerking voor automatisering, zodat de B&B-professionals zich dynamisch en informatiegestuurd kunnen toespitsen op de specifieke risico’s in kwestie.
Ten derde vormt informatie(-deling) de sleutel tot succesvol B&B; temeer tegenwoordig concrete voorspelbaarheid in toenemende mate plaats maakt voor meer abstracte voorstelbaarheid bij dreigingsinschattingen. Er dient te worden ingezet op uniforme, stelselbrede informatieproducten die voor de veiligheidspartners gelijkelijk toegankelijk zijn. Informatiedeling en -uitwisseling zijn cruciaal.
Ten vierde liggen er op het gebied van materieel in potentie mogelijkheden tot synergiewinst. Zo kan in het stelsel B&B door de participerende veiligheidspartners meer gezamenlijk worden aanbesteed en aangekocht, waardoor materieel efficiënter wordt verkregen en de interoperabiliteit tussen politie, KMar en overige Defensieonderdelen wordt vergroot. Harmoniseren en afstemmen van operationele behoeftes kunnen leiden tot meer en betere gezamenlijke behoeftevervullingen (Nanhekhan, 2017).
Politie
Uitvoerende operationele politietaken worden vanuit de politie doorgaans als neventaak uitgevoerd. Uitzondering vormt dienst Koninklijke en Diplomatieke Persoonsbeveiliging en een binnen een enkele eenheid ingericht bewakings- en beveiligingsteam. De afdelingen Conflict- en Crisisbeheersing leveren eveneens een belangrijke beheers- en adviesrol en bij calamiteiten kan het proces door het hoofd Bewaken & Beveiligen (HBB) van een staf grootschalig en bijzonder optreden, worden behartigd. Ten slotte kan ook de Dienst Speciale Interventies (bemand door politie en Defensie (KMar/BSB en Mariniers)) worden ingezet.
Aanbevelingen
Het B&B-proces moet binnen de politie beter worden geborgd; inbedding als hoofdproces, zoals de KMar dat heeft gedaan, is een must. Er moet blijvend worden geïnvesteerd in vakinhoudelijke ontwikkeling. De Politie academie kan hierin meer naar voren treden en samenwerken met opleidingspartners zoals het Opleidings- & Trainingscentrum KMar. In het investeren in opleiding/training gaat het niet alleen om de ‘harde’ operationele vaardigheden, maar ook om de ‘zachte’ meer psychologische aspecten; denk aan spotterstechnieken, motivatie, mindset, scherpte en mentaal uithoudingsvermogen.
Het vertrouwen in de wijze van BE-taakuitvoering (de hoe-vraag) dient verder te groeien, met name op het vlak van benodigde uitvoeringsruimte in operationeel handelen. De vraag hierbij is of er groepen dienders moeten worden opgeleid en ingebed, die zich dedicated op deze B&B-taak kunnen toeleggen. Dit om ook recht te doen aan het capaciteitsbeslag. Hierbij is het denkbaar dat dit op verschillende niveaus wordt ingericht; variërend van vaste eenheden voor eenvoudige en statische taken, tot politiemedewerkers die als (neven) taak complexere B&B-inzetten met een meer dynamisch karakter uitvoeren. In de reguliere politieopleiding zou ook voor iedere diender een basis op het B&B-vakgebied gelegd moeten worden. Het vlak van dynamische B&B, waaronder onder meer verstaan wordt het transport van goederen van waarde, behoeft eveneens extra ontwikkeling.
Samenwerken
belangrijk onderwerp voor de toekomst betreft ook de complementaire samenwerking tussen de politie en de KMar, en andere Defensieonderdelen. Vanwege snel veranderende en hybride dreigingen maar ook bij langdurige en grootschalige B&B-inzetten, zal vanuit ieders expertise, capaciteiten en middelen moeten worden samengewerkt. Dit samenwerken dient plaats te vinden op regionaal en nationaal niveau, maar ook op internationaal niveau. Internationale samenwerking is reeds in gang gezet; met name door het delen van kennis, expertise en (dadelijk) training. In Europees verband worden er inmiddels inspecteurs opgeleid die bij grote evenementen risico-assesments kunnen uitvoeren. Het kabinet heeft bij Voorjaarsnota 2020 terecht besloten om, onder meer voor innovatie van het B&B-domein, gelden beschikbaar te stellen vanuit het Brede Offensief tegen Ondermijnende Criminaliteit.
Geef een reactie