Inspecteur Arglistig

In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw loste de bekende inspecteur Arglistig van de centrale recherche gemeentepolitie Rotterdam menig zwaar delict op, van bankovervallen tot de smokkel van wapens en drugs. Hij bond daarbij de strijd aan met kleurrijke onderwereldfiguren als De Neus, Toon de Bonk en Koperen Sammy. De bijnaam ‘Arglistig’ dankte inspecteur A.H. van Veen aan zijn gewiekste tactieken. Hij wist zijn tegenstanders vaak te verschalken door listig tegenspel. De kwalificatie “erg listig” werd door de Rotterdamse penoze verbasterd tot ‘Arglistig’, en gaandeweg begonnen ook politiecollega’s de bijnaam te gebruiken. ‘
De figuur Arglistig, met de wakkere uitstraling van Peter Holla in zijn jonge jaren, is ontsproten aan het brein van de Rotterdamse schrijver en politieadjudant Wim van Helden. De spannende jeugdboeken van uitgeverij Kluitman brachten menig jongmens ertoe de aanmeldingsbon voor de politieschool in te vullen. Arglistig werkte bijvoorbeeld al undercover, lang voordat het eerste infiltratieteam in Nederland ontstond. Van Helden schreef ook boeken over de Amsterdamse commissaris Achterberg en agente Ria Bruins, maar die haalden het niet bij het raffinement en lef van hun collega uit de Maasstad.
Het lezenswaardige proefschrift Geschiedenis van de Nederlandse drugsbestrijding van Politie academiecollega Jack Wever beschrijft hoe de recherche vanaf de jaren zeventig gaandeweg raakt ingeschoten op de aanpak van complexe criminaliteit. Dat gaat met vallen en opstaan, tot aan de parlementaire enquête Opsporingsmethoden van 1995. Die brengt aan het licht hoe politie en OM onder politieke druk teveel risico’s zijn gaan nemen en uiteindelijk door listige misdaadondernemers voor hun karretje worden gespannen. Dat karretje bracht onder regie van magistraten en politiebazen duizenden kilo’s drugs over de landsgrens. Na het IRTdebacle worden de teugels zodanig aangehaald dat haast iedere creativiteit in de kiem wordt gesmoord. Durf en vindingrijkheid zijn bij de recherche voor lange tijd taboe.
De generatie van inspecteur Arglistig zit inmiddels in het verzorgingshuis, en de politiemensen die het creatieve rechercheren vóór ‘Van Traa’ nog meemaakten gaan bijna met pensioen. Gelukkig zijn er nieuwe collega’s aangetreden die zich verdiepen in recherchepsychologie, crime scripting en het slim benutten van big data om criminelen de voet dwars te kunnen zetten. Het combineren van traditioneel speurwerk en eigentijds vernuft kan de onderwereld weer even beducht maken voor de opsporing als in de dagen van Arglistig, wanneer die vaardigheden worden aangevuld met de kunst van misleiding en overrompeling. Ter voorbereiding op de masterclass Verrassend Rechercheren maakte ik alvast een handboek voor misleiding. Dat staat propvol lessen uit de psychologische oorlogvoering, sluwe marketing, spionageinstructieboeken en trucs van illusionisten.
Om het vernuftig rechercheren en bevlogen vakmanschap blijvend te stimuleren stel ik voor om de Arglistig Award in het leven te roepen. Dat wordt dan een groen/zwart gespoten profielbeeldje met oorkonde, tweejaarlijks toegekend door een vakjury van collega’s voor het bijzonder slim oplossen van misdrijven. Ik nomineer alvast het Qteam in Rotterdam.  → Reageren? p.p.h.m.klerks@om.nl