Al eerder werden in deze rubriek recensies gewijd aan boeken over vermissingen. Het Handboek Vermiste Personen verdient het zeker hier besproken te worden, want het brengt iets nieuws: nadrukkelijke aandacht voor de achterblijvers. Daar waar het lot van een vermiste persoon nog ongewis is, zijn de achterblijvers het slachtoffer.
De auteurs komen direct ter zake: ze openen met suggesties voor de politie voor handelen op punten waar het in het verleden nogal eens mis ging. Zo wordt duidelijk gemaakt dat ouders van een vermist jong kind na melding niet zouden moeten wachten op de komst van de politie, maar direct instructies dienen te krijgen om zelf te gaan zoeken op bepaalde plaatsen. In tegenstelling tot wat vroeger gebruikelijk was, hoeft tegenwoordig niemand meer te wachten op actie van de politie: bij elke melding van vermissing dient direct actie te worden ondernomen.
Vak apart
De auteurs schatten het aantal vermissingen op 30.000 tot 40.000 per jaar. Zo’n 90% van de vermisten wordt binnen een week teruggevonden, 75% zelfs binnen 1 dag. Bij tien tot vijftien gevallen per jaar duurt de vermissing langer dan een jaar. Het is een vak apart om de urgente vermissingen te onderscheiden van de overige vermissingen en om op elke vermissing de juiste aanpak in te zetten.
Het handboek helpt daarbij. In het eerste deel wordt uitleg gegeven over de verschillende typen vermissingen, de te volgen procedure voor het afhandelen van een melding en de verschillende manieren van registreren en signaleren. Het tweede deel gaat over de opsporing.
Daarbij wordt nog specifieker onderscheid gemaakt naar type vermiste (kind, jongere, volwassene) en achtergrond van de vermissing (zoals vrijwillig vertrek, vermissing ten gevolge van partnerdoding, seksueel misdrijf of criminele afrekening maar ook melding van vermissing ten gevolge van een misverstand). Vermissingen onder bijzondere omstandigheden zoals op zee of in het buitenland komen ook aan de orde. Per type vermissing worden andere acties geindiceerd, die allemaal helder beschreven staan.
Het derde en laatste deel van het handboek bevat diverse gerelateerde thema’s zoals zoekacties met behulp van technische middelen, gebruikmaken van de media, identificatie en bijvoorbeeld de waarde van getuigenverklaringen.
Praktijkgericht
Wat in andere boeken over vermissingen vaak onderbelicht blijft, krijgt hier nadrukkelijk aandacht: een heel hoofdstuk is gewijd aan de achterblijvers. Een vermissing betekent vaak een emotioneel drama: niet weten waar en hoe het met een geliefde persoon is, leidt tot gevoelens van angst, onzekerheid en enorme spanningen. Er worden verschillende do’s and don’ts beschreven om het contact met de achterblijvers zo goed mogelijk te laten verlopen. De politie kan gedurende de vermissing de achterblijvers ondersteunen met het geven van informatie en tips met betrekking tot wat de achterblijvers zelf kunnen ondernemen. Het ‘iets kunnen doen’ helpt vaak tegen de pijnlijke machteloosheid.
Naast alle psychologische problemen hebben de achterblijvers ook met praktische problemen te kampen. Zij moeten soms in allerlei zaken waarnemen en actie ondernemen; van het opvangen van huisdieren tot betaling van schulden of huur. Juridische aspecten zoals zaakwaarneming, bewindvoering en bijvoorbeeld het aanvragen van een verklaring van vermoedelijk overlijden worden kort en begrijpelijk uiteengezet.
Het boek is praktijkgericht en actueel: er wordt bijvoorbeeld uitgebreid ingegaan op het opsporen met behulp van digitale middelen en het inzetten van sociale media. Er worden zelfs tips gegeven om vermissingen te voor-komen. Om secundaire victimalisatie te verhoeden zijn er adviezen over hoe de politie de achterblijvers kan begeleiden en voorbereiden op het omgaan met (sociale) media en personen met goede of soms minder goede bedoelingen, zoals privedetectives en paragnosten. Ook met betrekking tot het contact met vermisten geven de auteurs tips: indien een vermiste is gevonden of uit zichzelf is teruggekeerd, werkt het averechts om deze te overstelpen met vragen of verwijten. Beter is het om de betrokkene de tijd te geven zijn of haar leven weer op de rit te krijgen.
Nieuwe ontwikkelingen
Hoewel het handboek behoorlijk compleet is, zou in een volgende editie nog wat nadrukkelijker ingegaan kunnen worden op het beteugelen van maatschappelijke onrust en het begeleiden van burgerinitiatieven. Ten gevolge van sociale media zijn steeds vaker en steeds meer omstanders emotioneel betrokken bij een vermissing en hebben meer mensen steeds meer en vaker behoefte om positief bij te dragen aan de goede afloop. Spontane zoekacties kunnen daarvan bijvoorbeeld het gevolg zijn. Dit kan de politie in haar onderzoek in de wielen rijden terwijl het ook van nut kan zijn. Het is dan ook van belang dat de politie deze initiatieven leert te begeleiden, en niet gaat bestrijden.
Op het laatste jaarcongres van Het Tijdschrift van de Politie gaf mede-auteur Irma Schijf in een workshop zeer bruikbare aanbevelingen voor het zoeken naar een vermiste met behulp van burgers. Deze aanbevelingen opnemen in een volgende editie van het handboek zal het nog completer maken.
Schouten, Van den Eshof, Schijf, Schippers (2012, 2016), Handboek Vermiste Personen, Sdu Uitgevers, 522 pagina’s, ISBN 978 90 352 4880 9.
Geef een reactie